ગૃહ મંત્રાલયના આદેશથી 70 વર્ષ જુનો લેન્ડ રિફોર્મ એક્ટ રદ કરવામાં આવ્યો છે. નવા કાશ્મીરના હેઠળ જાગીરદરી સિસ્ટમ નાબૂદ કરવામાં આવી હતી. 1950 ના “બિગ લેન્ડેડ એસ્ટેટ એબોલિશન એક્ટ” માં, જમીનની ટોચમર્યાદા 22.75 એકર નક્કી કરવામાં આવી હતી. જેની પાસે વધુ જમીન હતી, તેની જમીન ભૂમિહિન લોકોમાં વહેંચાઈ ગઈ. તેવી જ રીતે, જમ્મુ-કાશ્મીર એગ્ર્રિયન રિફોર્મ્સ એક્ટ હેઠળ આ લેન્ડ સીલિંગને ઘટાડીને 12.5 એકર કરી દેવામાં આવી હતી.
કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે 26 ઓક્ટોબરના રોજ એક મહત્વપૂર્ણ આદેશ આપ્યો હતો. આ અંતર્ગત અન્ય રાજ્યોમાં રહેતા લોકોને જમ્મુ કાશ્મીરમાં જમીન ખરીદવાની છૂટ આપવામાં આવી હતી. ગત વર્ષે કેન્દ્ર સરકારે બંધારણની કલમ 370 અને A 35 એ રદ કરીને જમ્મુ-કાશ્મીરને કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ બનાવ્યો હતો. આર્ટિકલ A 35 એ ખાતરી આપે છે કે રાજ્યની જમીન ફક્ત તેના કાયમી રહેવાસીઓને જ હકદાર છે. હવે આર્ટિકલ A 35 એ હવે નથી, તેથી નવા આદેશથી જમ્મુ-કાશ્મીરમાં જમીન ખરીદવાની રીત ખુલી છે.
જમ્મુ-કાશ્મીરના ચાર કાયદા હતા, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે ફક્ત કાયમી રહેવાસીઓ જ જમીન ધરાવે છે. આ કાયદા હતા – જમ્મુ-કાશ્મીર એલાયન્સ લેન્ડ એક્ટ 1938, બિગ લેન્ડ્ડ એસ્ટેટ એબોલિશન એક્ટ 1950, જમ્મુ-કાશ્મીર લેન્ડ ગ્રાન્ટ્સ એક્ટ 1960 અને જમ્મુ-કાશ્મીર એગ્ર્રિયન રિફોર્મ્સ એક્ટ 1976. આ કાયદામાંથી પ્રથમ બે ગૃહ મંત્રાલયના તાજેતરના આદેશ હેઠળ રદ કરવામાં આવ્યા છે. બાકીના બંને કાયદાએ જમીન ભાડે આપવાની અને સ્થાનાંતરિત કરવાની શરતોમાં કાયમી રહેવાસી કલમ દૂર કરી છે.
સવાલ એ ? ભો થઈ રહ્યો છે કે શું કોઈ ભારતીય જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કોઈ જમીન ખરીદી શકશે? જવાબ એ છે કે કેટલાક સ્થળોએ હજી પણ નિયંત્રણો લાગુ થશે. જમ્મુ-કાશ્મીરના નાયબ રાજ્યપાલ મનોજ સિંહાએ સ્પષ્ટ કર્યું કે બહારના લોકો ખેતીની જમીન ખરીદી શકશે નહીં. કાયદામાં પરિવર્તન લાવવાનો હેતુ રોકાણ વધારવાનો છે. ખેતીની જમીન રાજ્યના ખેડુતોની જ રહેશે.
બહારના લોકો જમ્મુ-કાશ્મીરમાં ખેતી સિવાય કોઈપણ જમીન ખરીદી શકશે. એ જ રીતે, વિકાસ સત્તામંડળ હવે કેન્દ્રીય કાયદા હેઠળ જમીન સંપાદન કરશે અને ત્યારબાદ કાયમી નિવાસી નિયમ ભાડે આપવા અથવા ફાળવવા માટે જરૂરી રહેશે નહીં.
કાશ્મીરમાં સૈન્ય મથકો બનાવવા માટે જમીનની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવામાં આવી છે. આ માટે કાયદામાં નોંધપાત્ર ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે. આ કાયદા હેઠળ લશ્કરી દળોને છૂટીછવાયા બાંધવાની મંજૂરી છે.
શું કોઈ પણ નબળા વર્ગના ઘર ખરીદવા માટે સક્ષમ હશે? હમણાં સુધી સસ્તા આવાસનો નિયમ જમ્મુ અને કાશ્મીરના કાયમી રહેવાસીઓમાં ફક્ત આર્થિક રીતે નબળા વર્ગ અને ઓછી આવક જૂથો માટે હતો. નવા પરિવર્તનથી દેશભરના કોઈપણ ક્ષેત્રના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગ અને ઓછી આવક ધરાવતા જૂથો જમ્મુ-કાશ્મીરમાં જમીન ખરીદવા અથવા મકાન બનાવવાની મંજૂરી આપે છે. તાજેતરમાં કેન્દ્ર શાસિત સરકારે નવી હાઉસિંગ પોલિસી જાહેર કરી છે અને તે પાંચ વર્ષમાં એક લાખ યુનિટ બનાવશે.
પોષણક્ષમ ગૃહો અને સ્લમ ડેવલપમેન્ટ યોજના હેઠળ ખાનગી સરકારની ગઠબંધન કંપનીઓને બedતી આપવામાં આવી રહી છે. બહારના લોકોએ ખેતીની જમીન ખરીદવાના અધિકાર અંગેની નવી જોગવાઈઓ કહે છે કે નવા કાયદા હેઠળ, તેઓ ખેડૂત નથી તેવા ખેડુતોને ખેતીની જમીન વેચી શકશે નહીં. પરંતુ, એવી જોગવાઈ છે કે સરકાર અથવા તેના વતી નિયુક્ત અધિકારી આવી વ્યક્તિને કૃષિ જમીનના વેચાણ, ભેટ, વિનિમય અથવા ગીરોને મંજૂરી આપી શકે છે.
