સરકારનું મોટું પગલું: કઠોળના વધતા ભાવોને અંકુશમાં લેવા સરકારની કાર્યવાહી

આગામી દિવસોમાં કઠોળના આકાશી ભાવ નીચે આવી શકે છે. સરકારે આ મામલાને ખૂબ જ ગંભીરતાથી લઈને એક મોટું પગલું ભર્યું છે. સરકારે કઠોળની આયાત વધારવાનો નિર્ણય લીધો છે. ડિરેક્ટોરેટ જનરલ ઑફ ફોરેન ટ્રેડ (ડીજીએફટી) એ નાણાકીય વર્ષ 2020-21 માટે અદડ અને તુવેર ની આયાત ક્વોટાની સૂચિ બહાર પાડી છે. સરકાર દ્વારા ચાર લાખ ટન તુવેરની આયાત કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત લગભગ 1.5 લાખ ટન અદડ આયાત કરવાની પણ મંજૂરી આપવામાં આવી છે. વેપારીઓને 15 નવેમ્બર સુધીમાં 4 લાખ ટન આયાત કરવી પડશે. ડીજીએફટી હેઠળની પ્રાદેશિક ઓથોરિટીને અરજદારોને તાત્કાલિક ધોરણે લાઇસન્સ આપવા માટે જરૂરી પગલાં ભરવા જણાવ્યું છે.

(૧) સપ્ટેમ્બરમાં શરૂ કરવામાં આવેલી નવી સિસ્ટમ અંતર્ગત, રાજ્યમાં બફરો સ્ટોકમાંથી કઠોળ હોલસેલ તેમજ રિટેલ પેકમાં લઘુત્તમ ટેકાના ભાવે (એમએસપી) ઓફર કરવામાં આવી રહી છે. ગ્રાહક બાબતોના મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે અદડ અને તુવેરના ખરીફ પાકની લણણીનો સમય હોવા છતાં છેલ્લા પખવાડિયામાં કઠોળના છૂટક ભાવમાં વધારો થયો છે.

(૨) સરકારે જારી કરેલા નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “આ કઠોળના છૂટક ભાવ માત્ર પાછલા વર્ષ કરતા ઉંચા રહ્યા છે, પરંતુ તાજેતરમાં તેમાં તેજી પણ જોવા મળી છે.” તેની તુલનામાં સોમવારે તુવેર અને અદડના અખિલ ભારતીય સરેરાશ છૂટક ભાવમાં અનુક્રમે 23.71 ટકા અને 39.10 ટકાનો વધારો જોવાયો છે.

(3) આ કઠોળના ઘણા વપરાશ કેન્દ્રોમાં છેલ્લા 15 દિવસ દરમિયાન 20 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે. મંત્રાલયે કહ્યું હતું કે, “આજની તારીખમાં આંધ્ર પ્રદેશ, કેરળ, મહારાષ્ટ્ર, બિહાર અને તમિળનાડુએ આશરે એક લાખ ટન દાન આપવાની જરૂરિયાત રજૂ કરી છે.” નજીકના ભવિષ્યમાં વધુ રાજ્યો આગળ આવવાની ધારણા છે. કિંમતોમાં સ્થિરતા લાવવાની દ્રષ્ટિએ, પ્રાઈસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ) હેઠળ, તે 2015-16થી કઠોળ અને ડુંગળીનો બફર સ્ટોક બનાવે છે. વર્તમાન વર્ષ માટે, સરકારનું લક્ષ્યાંક છે કે 20 કરોડ ટન કઠોળનો બફર સ્ટોક બનાવવામાં આવે.

(4) અદડ દાળની આયાત માટેનું લાઇસન્સ 31 માર્ચ, 2020 સુધી માન્ય રહેશે, એટલે કે 31 માર્ચ સુધીમાં નિયત કરાયેલા ક્વોટા મુજબ 31 માર્ચ સુધીમાં ઉરદ ભારતીય બંદરો સુધી પહોંચવા જોઈએ. નિષ્ણાતો માને છે કે ભારતમાં કઠોળનું ઉત્પાદન આ વખતે, વધુ વરસાદની અસર કર્ણાટકમાં અરરના પાકને થશે અને ઉપજમાં 10 ટકાનો ઘટાડો થઈ શકે છે. અદડ અને તુવેરદાળના ભાવ તાજેતરના સમયમાં સૌથી વધુ વધારો થયો છે. એક મહિના પહેલા સુધી કિલો દીઠ 80 થી 90 રૂપિયા મળતી અદડ દાળ આજકાલ 20 થી 25 રૂપિયા પ્રતિ કિલો મોંઘી થઈ ગઈ છે.

(5) ભારતમાં કઠોળના પાક અંગેના નિષ્ણાતો માને છે કે આ વખતે વધુ વરસાદની અસર કર્ણાટકના તુવેર પાક પર થશે અને ઉપજમાં 10 ટકાનો ઘટાડો થઈ શકે છે. તુવેર અને અદડ દાળના ભાવ તાજેતરના સમયમાં સૌથી વધુ વધારો થયો છે. એક મહિના પહેલા સુધી કિલો દીઠ 80 થી 90 રૂપિયા મળતી અદડ દાળ આજકાલ 20 થી 25 રૂપિયા પ્રતિ કિલો મોંઘી થઈ ગઈ છે.